تجهیزات اعلام حریق – سیستم اعلام حریق

سیستم اعلام حریق چیست ؟

سالیان پیش انسان ها با کسب تجربه در حوادث مختلف آتش سوزی دریافتند که عکس العمل به موقع و سریع در هنگام وقوع آتش سوزی از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. در گذشته هنگام مواجه شدن با آتش سوزی در محیط های بزرگ و صنعتی از زنگ خطر دستی برای آگاه نمودن افراد از آتش سوزی استفاده می کردند که خیلی دقت پایینی داشت و خطا و اشتباه در آن بسیار اتفاق می افتاد و لذا از کارآمدی پایینی برخوردار بود.

عمل مخابره به آتش نشانی پس از اختراع شدن تلگراف سریع تر انجام می گرفت و در طول زمان  سیستم های اعلام حریق کامل تر شد و به شکل امروزی درآمد.

کاربرد:

سیستم‌ اعلام حریق امروزی تشکیل شده از قطعات الکتریکی و اجزای مختلف که وظیفه‌ آن تشخیص وقوع حریق و یا احتمال رخ دادن آن و  هشدار دادن و آگاه سازی افراد می باشد. استفاده از سیستم اعلام حریق برای کاهش و از بین بردن خطرات ناشی از آتش سوزی در بناهای مختلف و خسارت های مالی و جانی که برجا می گذارد، بسیار دارای اهمیت می باشد. این ادوات با هشدار به موقع باعث می شوند که تخلیه مکان و اقدامات لازم جهت مهار آتش سوزی در سریع ترین زمان ممکن انجام شود و صدمات احتمالی به طور چشمگیری کاهش یابند.

سیستم‌ ها و تجهیزات اعلام حریق موجود در بازار دارای کاربری ‌های متفاوت می باشند. در واقع می توان گفت سیستم هایی که در منازل بکار برده می شوند، با تجهیزات استفاده شده در مجتمع های صنعتی و تجاری بزرگ تفاوت های بسیاری دارد. امروزه به صورت گسترده از انواع مختلف سیستم اعلام حریق در ساختمان های مسکونی، اداری، تجاری و صنعتی بزرگ و کوچک به منظور به حداقل رساندن خسارات ناشی از حریق استفاده می شود.

انواع سیستم اعلام حریق

سیستم های اعلام کننده حریق از لحاظ نحوه شروع به کار شامل دو دسته اتوماتیک و دستی می شوند.

– انواع دستی اعلام حریق:

این سیستم ها فاقد آشکارساز خودکار و اتومات می باشند و اعلان هشدار تنها از طریق فشردن شستی اعلام حریق توسط فرد فعال خواهد شد. این نوع سیستم ها بدون وجود کارب عملا کارایی خود را از دست می دهند. گفتنی است که تمام ساختمان های مجهز به سیستم اعلام حریق خودکار ملزم به داشتن شستی اعلام حریق و سیستم دستی نیز می باشند.

– انواع سیستم خودکار یا اتومات اعلام حریق:

سیستم های اتومات یا خودکار برای فعال شدن هشدار وقوع آتش سوزی مجهز به حسگر ها یا آشکار سازهایی هستند که با تشخیص عناصری مثل گرما، دود و یا وجود گازهای سمی هستند که به صورت اتومات بکار می افتند.  این نوع سیستم های اعلام حریق خود به دو صورت سیستم های مرکزی و سیستم های موضعی تقسیم می شوند.

سیستم اعلام حریق خودکار موضعی:

عملکرد این سیستم ها که به نام اعلام حریق خودکار انفرادی نیز شناخته می شوند به این شکل می باشد که آژیر هشدار بر روی حسگرها یا دتکتورها نصب می شود. این کاشف های موضعی می بایست طول عمری برابر با ۵ سال و جهت استفاده از باتری مناسب برخوردار باشند.

سیستم اعلام حریق خودکار از نوع مرکزی:

این نوع اعلام حریق دارای کنترل پنل مرکزی می باشد و دتکتورها سیگنال هشدار را به پنل مرکزی ارسال می نمایند و پنل نیز به آژیرها و غیره. این نوع سیستم خود دارای انواع مختلف است که در ادامه به معرفی آن ها خواهیم پرداخت.

سیستم اعلام حریق خودکار

انواع مختلف سیستم اعلام حریق خودکار مرکزی

– سیستم اعلام حریق متعارفConventional :

زمانی که برای تهیه تجهیزات اعلام حریق مراجعه می نمایید بی شک یکی از اصطلاحاتی که با آن مواجه خواهید شد، سیستم اعلام حریق متعارف یا کانونشنال یا معمولی می باشد. این اصطلاح مربوط به نوعی از سیستم های اعلام حریق است که منطقه ای را که دتکتور آن و یا شستی اعلام حریق آن به صورت دستی فعال شده است را توسط روشن شدن چراغ ال ای دی مربوطه شناسایی می نماید.

سیستم های اعلام حریق متعارف فضا مورد نظر را به چند زون یا ناحیه تقسیم می کنند و یک نام به آن اختصاص می دهند.

در نهایت کل زون ها به پنل مرکزی وصل می شوند. می توان گفت منطقه حدودی حریق توسط سیستم های متعارف یا کانونشنال تشخیص داده می شود و این سیستم اطلاعات دقیق محل حریق را در اختیار ما قرار نمی دهد. معمولا برای تشخیص محل حریق در بخش های مختلف یک زون  از چراغ های سردر که نوعی تجهیزات جانبی می باشند استفاده می شود. این چراغ ها در واحد های مسکونی بالای درب واحدها نصب می شود.

– سیستم آدرس پذیر Addressable اعلام حریق:

این نوع سیستم اعلام حریق که به اصطلاح آدرس پذیر نامیده می شود، شامل مجموعه ای از دتکتورها و دستگاه هایی می باشد که به صفحه کنترل پنل مرکزی وصل هستند. به تمامی مدارها و قطعات داخلی این سیستم که بر یک مسیر واحد به نام لوپ قرار داده شده اند، آدرس یا مکان منحصر به فردی اختصاص داده می شود. همین امر سبب می شود تا به راحتی مکان دقیقی که دتکتورها در آن فعال شده اند، در کمترین زمان به پنل مرکزی اعلام شود.

تشخیص دادن مکان دقیق آتش سوزی و اعلام سریع آن به کنترل پنل مرکزی ویژگی بارز سیستم های آدرس پذیر می باشد.

نوعی دیگر از سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر وجود دارد که به نام سیستم اعلام حریق هوشمند شناخته می شوند و در ادامه به معرفی آن ها نیز خواهیم پرداخت.

– سیستم بی سیم  Wireless اعلام حریق:

این نوع سیستم‌ ها از نظر عملکرد مشابه سیستم های آدرس پذیر هستند و تنها موردی که سبب تمایز این دو نوع سیستم می شود، نحوه‌ اتصال تجهیزات آن ها می باشد.  در سیستم های اعلام حریق بی سیم یا وایرلس بین پنل ها و سایر قطعات از هیچ گونه سیم کشی استفاده نمی شود و سیگنال های مربوطه از ردیاب ها توسط امواج بلوتوث، فرکانس های رادیویی و یا دیگر امواج به صفحه کنترل پنل مرکزی منتقل می شوند.

امروزه اکثر سیستم های اعلام حریق استفاده شده از نوع بی سیم می باشند. استفاده از این نوع سیستم اعلام حریق در فضاها و مکان هایی که دسترسی به برخی نقاط وجود ندارد و یا امکان سیم کشی فراهم نیست بسیار کارایی بالایی خواهد داشت.

سیستم اعلام حریق هوشمند

سیستم اعلام حریق هوشمند نوعی از تجهیزات اعلام حریق آدرس پذیر می باشد و عملکردی کاملا مشابه سیستم های آدرس پذیر دارد با این فرق که تمامی قطعات و تجهیزات بکار برده شده در آن قابلیت تنظیم دارد. حتی میزان حساسیت حسگرها نیز تنظیم می شود و قابلیت تفکیک نمودن عامل حریق از عوامل مشابه را دارا می باشد.

در تمام تکنولوژی های روز، مسئله مدیریت هوشمند و بهتر و راحت تره امور مطرح خواهد بود و همین وجه تمایز سیستم های هوشمند اعلام حریق می باشد. در سیستم های هوشمند قابلیت اتصال به سایر تجهیزات امنیتی ساختمان فراهم می باشد.

تفاوت میان زون و حلقه در انواع سیستم اعلام حریق

زون اصطلاح بیان شده در سیستم اعلام حریق از نوع متعارف می باشد. در ساختمان ها برای نشان دادن و مشخص کردن محلی که دچار حریق شده معمولا هر طبقه را به عنوان یک زون یا یک منطقه در نظر می گیرند. برای مثال یک ساختمان که شامل سه طبقه می باشد را به صورت ۳ زون یا ۳ منطقه می توان تقسیم بندی نمود.

نکته

هر زون یا منطقه برای اتصال دستگاه های مختلف مثل دتکتورها و شستی ها به هم شامل یک سیم می شود. اما در سیستم اعلام حریق از نوع آدرس پذیر سیم کشی به شکل حلقه یا اصطلاحا لوپ می باشد. به این معنی که سیم کشی با خروج از ترمینال خروجی حلقه یا لوپ در کنترل پنل مرکزی از تجهیزات مختلف می گذرد و پس از آن از طریق ورودی حلقه یا لوپ مجددا به کنترل پنل مرکزی وارد خواهد شد.

برتری سیستم های اعلام حریق از نوع آدرس پذیر نسبت به انواع متعارف

نجات دادن جان انسان ها اولین و اصلی ترین مزیت استفاده از انواع سیستم اعلام حریق می باشد. کمترین کاری که این سیستم ها انجام می دهند آگاه ساختن افراد و ساکنین از وقوع آتش سوزی می باشد و فرصت فرار را قبل از این که دیر شود در اختیار آن ها قرار خواهد داد.

مزیت دیگری که استفاده از انواع سیستم های اعلام حریق دارد این است که با آگاه سازی جهت اقدام به موقع آسیب های مالی را نیز تا حدودی کاهش خواهد داد. همچنین این تجهیزات و سیستم ها با آگاه سازی سریع افراد و آتش نشانی موجب می شود وقفه کمتری در کسب و کار ساکنین ساختمان مورد نظر ایجاد شود.

کارایی و امنیت بیشتر:

سیستم های آدرس پذیر و متعارف رایج ترین نوع سیستم اعلام حریق استفاده شده در امکان مختلف می باشد. هر دو نوع این سیستم ها دستگاه های اتصال از جمله شستی ها و انواع دتکتورها را به کنترل پنل مرکزی متصل می نمایند.

اما تفاوت اصلی میان این دو نوع سیستم اعلام حریق این است که در سیستم های از نوع آدرس پذیر، می توان به طور کاملا دقیق تشخیص داد که کدام دستگاه، شستی یا دتکتور فعال شده است. لذا استفاده از سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر در مکان های حساس کارایی بیشتری دارد و امنیت بیشتری می تواند ایجاد نماید.

هزینه:

هزینه پرداختی بابت خرید سیستم های اعلام حریق از نوع متعارف بسیار کمتر می باشد ولی از آن جا که این نوع سیستم ها در مرحله اجرا و نصب، سیم مورد نیاز آن ها بیشتر و همچنین احتیاج به صرف ساعت کاری بیشتری جهت راه اندازی دارند، می توان گفت نصب آن ها گران تر می باشد. دلیل آن هم دستگاه هایی که در حال اتصال هستند نیاز به سیم مخصوص دارند. این در حالی است که در سیستم های آدرس پذیر چندین دستگاه به واسطه یک حلقه سیم به هم اتصال پیدا می کنند.

پنل دزدگیر:

علاوه بر این ها امکانات و قابلیت های دیگری که سیستم های اعلام حریق نوع آدرس پذیر دارند می تواند موجب صرفه جویی در هزینه ها شود. برای نمونه می توان به وجود پنل های درزگیر در تجهیزات آدرس پذیر نام برد. این قابلیت در دتکتورها و ردیاب های دود می تواند جریان هوا را کنترل نماید تا از فعال شدن کاذب سیستم جلوگیری نماید چرا که این امر خود می تواند برای یک کسب و کار هزینه ساز باشد.

قابلیت اطمینان بیشتر:

از طرفی پنل های هشدار دهنده در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر به دلیل اینکه سیم از هر دو طرف به کنترل پنل مرکزی اتصال می یابد، قابلیت اطمینان بیشتری دارند. چرا که با قطع شده یک انتهای حلق یا لوپ سیگنال ها همچنان به واسطه انتهای دیگر لوپ می توانند به صفحه کنترل مرکزی انتقال داده شوند.

مزیت دیگر سیم کشی و نصب سیستم آدرس پذیر استفاده نمودن از ماژول های جدا کننده حلقه برای جدا سازی دستگاه های نصب شده بر روی حلقه می باشد. یعنی این که با قطع شدن یک دستگاه، مدار غیرفعال نخواهد شد. این در حالی است که در سیستم های اعلام حریق متعارف با قطع شدن یک سیم دستگاه عملا  قطع خواهد شد.

تجهیزات اعلام حریق

اجزای تشکیل دهنده یک سیستم اعلام حریق

به طور کلی هر نوع سیستم اعلام حریق از بخش های زیر تشکیل شده است:

– بخش کنترل مرکزی اعلام حریق:

واحد کنترل اصلی و مرکزی اعلام حریق، در واقع قلب سیستم است و اصلی ترین بخش محسوب می شود و بر کلیه اطلاعات خروجی و ورودی سیستم و همچنین یکپارچگی و عملکرد صحیح سیستم نظارت دارد و ورودی ها و خروجی ها را کنترل می نماید.

– تجهیزات ورودی سیستم:

دستگاه ها و تجهیزات آغازگر یا آغاز کننده ورودی های واحد کنترل به حساب می آیند. این تجهیزات به دو صورت دستی و اتومات در دسترس مصرف کنندگان و کاربران قرار دارند. ورودی های سیستم احتمال وقوع آتش سوزی را به بخش کنترل مرکزی اطلاع می دهند. این ادوات آغاز کننده در بازار شامل انواع دتکتورها مثل دتکتور دودی اعلام حریق، دتکتور گازی، دتکتور حرارتی، دتکتور شعله، دتکتور ترکیبی و همچنین شستی های اعلام حریق، خواهند شد که هر کدام از این تجهیزات ورودی خود انواع مختلفی خواهند داشت.

– اجزای هشداردهنده:

ادوات این بخش در واقع دستگاه های هشدار دهنده یا اطلاع رسانی سیستم اعلام حریق می باشند که با استفاده از منبع انرژی و هماهنگی یکپارچه ای که با کل سیستم دارند خبر وقوع حریق را به ساکنین و افراد حاضر در محل اطلاع دهند. تجهیزات هشدار دهنده شامل لامپ های چشمک زن و فلاشر های اعلام حریق، ریموت اندیکاتور، آژیر های الکتریکی و الکترومکانیکی، بلندگو و زنگ هشدار یا ترکیبی از آن ها خواهد شد.

– منبع تغذیه:

تامین انرژی الکتریکی لازم در طول زمان فعال بودن سیستم بر عهده منبع تغذیه می باشد و خود شامل دو بخش منبع تغذیه اصلی و منبع تغذیه پشتیبان می شود. منبع تغذیه اصلی یا اولیه با برق شهری و جریان متناوب فعال می شود و اغلب ۱۲۰ ولت الی ۲۴۰ ولت می باشد. منبع تغذیه ثانویه یا پشتیبان برای مواقعی طراحی شده که منبع تغذیه اصلی به مشکل خورده باشد و استفاده از آن ممکن نیست. در این زمان است منبع ثانویه وارد دار می شود و برای تامین انرژی الکتریکی مورد نیاز از منبع تغذیه اضطراری همچون ژنراتور یا از باتری در آن ها استفاده می شود.

باتری های تعبیه شده برای کنترل پنل مرکزی به طور معمول دو عدد می باشد که یا در جعبه باتری قرار داده می شوند یا در درون خود کنترل پنل قرار داده می شوند.

– رابط های ایمنی در برخی انواع سیستم اعلام حریق:

این تجهیزات از جمله تجهیزات جانبی در سیستم های اعلام حریق محسوب می شوند و با تاثیر گذاشتن بر روی مواردی همچون جریان هوا، میزان نور و غیره سبب می شوند کنترل بیشتری بر فرایند اعلام حریق در مکان وجود داشته باشد. کنترل نمایند. به طور مثال باز و بسته نمودن درب های اضطراری  به صورت کنترل شده و غیره.

ـ تکرار کننده سیستم:

پنل تکرار کننده در سیستم اعلام حریق کلیه عملیاتی که در سیستم ایجاد شده و بر روی پنل کنترل اصلی به نمایش گذاشته شده را جهت نشان دادن محل حریق و یا خطوط معیوب تکرار می نماید. این امر قابلیت بازرسی و کنترل کل سیستم را بزه کاربر می دهد. این دستگاه در واقع کاربرد نظارتی داشته و به منظور نمایش دادن وضعیت پنل مرکزی اعلام حریق و مانیتورینگ می باشد که اطلاعاتی در خصوص خطاها، حریق های سیستم و وضعیت عادی آن در اختیار کاربر یا اپراتور قرار می دهد.

– سایر تجهیزات جانبی:

همچون انواع ماژول های خروجی و ورودی که جهت ارتباط سیستم اعلام حریق با تجهیزات دیگر کاربرد دارند. می توان از اینترفیس به عنوان یکی از تجهیزات جانبی در سیستم های اعلام حریق از هر دو نوع متعارف و آدرس پذیر استفاده نمود. این ماژول قادر به ایجاد ارتباط و هدایت نمودن سیستم های جنبی همچون آسانسور، فن فشار مثبت، پمپ های آتش نشانی و سایر تجهیزات این چنینی می باشد و به این منظور از سیستم اعلام حریق فرمان دریافت می نماید.

این قطعه در سیستم های آدرس پذیر در لوپ نصب می گردد و در سیستم های متعارف در زون نصب خواهد شد و عمل قطع و وصل بر اساس نوع آن صورت می گیرد.

انواع دتکتورها در سیستم اعلام حریق

تا اینجا با انواع مختلف سیستم ‌های اعلام حریق و همچنین اجزای تشکیل دهنده و قطعات بکار رفته در آن ها آشنا شدیم. حالا می خواهیم راجع به انواع مختلف دتکتور که یکی از مهم ترین اجزا استفاده شده در هر سیستم اعلام حریق می باشد و کارایی هر یک از آن ها صحبت کنیم.

دتکتورها بر مبنای تشخیص هر کدام از فاکتور های آتش سوزی تقسیم بندی می شوند. این تقسیم بندی شامل دتکتورهای دودی، دتکتورهای شعله، دتکتورهای حرارتی، دتکتورهای گازی و همچنین دتکتورهای ترکیبی تقسیم می شوند. در هر یک از انواع دتکتورها، همان طور که از نامشان پیدا است حسگر یا سنسور به کار گرفته شده در آن ها برای تشخیص احتمال وقوع حریق متفاوت می باشد.

– کاشف های دودی:

یا به عبارت دیگر دتکتور های دودی همانگونه که از نامشان قابل حدس می باشد، برای شناسایی و تشخیص وجود دود در محیط مورد نظر بکار گرفته می شوند. این نوع از دتکتورها در برابر دودی حاصل از وقوع حریق و یا مراحل اولیه کند سوزی در حریق حساس هستند و عکس العمل نشان می دهند.  دتکتورهای دودی خود شامل انواع مختلفی می شوند که عبارتند از

کاشف دود یا دتکتور دودی نقطه ای:

شامل دو نوع نوری یا اپتیکال و نوع یونیزاسیون می باشد. ( کاشف دود یونیزاسیون به ذرات بسیار ریز در حد قطری کمتر از یک میکرون دود حساس می باشد و کاشف دود نوری با بهره گیری از پدیده تفریق نور وجود دود را تشخیص می دهد )

دتکتور دودی خطی:

این نوع کاشف که به نام بیم دتکتور نیز شناخته می شود، دارای دو بخش مجزای فرستنده و گیرنده می باشد. کار فرستنده در آن ساطع نمودن اشعه مادون قرمز می باشد. قسمت گیرنده اشعه های مادون قرمز را دریافت می کند، اگر میزان دود موجب شود که اشعه به گیرنده نرسد بیم دتکتور فعال شده و به پنل مرکزی سیگنال خطر می فرستد. این نوع کاشف برای فضاهای بزرگ، انبارها و سوله ها، یا سالن های صنعتی و کارخانه ها استفاده می شود.

دتکتور دودی مکشی:

این نوع دتکتور دود که به نام اختصاری ASSD نیزز شناخته می شود. نمونه گیر هوای محیط اطراف می باشد. لازم به ذکر است که این نوع دتکتور یکی از پنج نوع دتکتوری است که در استاندارد NFPA جهت آشکارسازی دود آمده است. این نوع آشکار ساز معمولا در فضاهای سرد و انبار مواد منجمد، مجرا های تهویه هوا، اتاق های عکسبرداری بیمارستانی و غیره استفاده می شود.

دتکتور دودی ویدیویی

دتکتورهای دود از نوع ویدیویی که اصطلاحا به آن ها دوربین های آشکارساز دود نیز گفته می شود به اختصار  VISD نیز نامیده می شوند. این نوع دتکتورها در فضا های بزرگ با سقف های بلند و یا مکان هایی که عبور جریان هوا مانع تشخیص به موقع دود توسط سایر کاشف های دودی می باشد مورد استفاده قرار می گیرد.

– کاشف های حرارتی:

معمولا زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که نمی توان از دتکتورهای دودی استفاده نمود. برای مثال در محیط هایی مانند فضای آشپزخانه ها، موتورخانه و پارکینگ و غیره نیاز به کاشف حرارت جهت تشخیص وقوع حریق می باشد. چرا که در این گونه فضاها میزانی از دود ممکن است به وجود آید و موجب  فعال شدن کاذب سیستم اعلام حریق شود. انواع دتکتورهای حرارتی عبارتند از

دتکتور حرارتی دما ثابت:

در این نوع آشکارساز حرارت، در صورتی که دما از میزان از پیش تعیین شده فراتر رود و افزایش یابد به پنل مرکزی کنترل سیگنال اعلام خطر صادر می کند.

دتکتور حرارتی افزایش نرخ دما:

این نوع آشکارساز حرارتی حساسیت زیادی به تغییرات ناگهانی دما در محیط دارد و در صورت تشخیص این تغییر به پنل مرکزی کنترل اعلام هشدار می کند.

دتکتور حرارتی خطی:

این نوع از دتکتورهای حرارتی به نام دتکتور کابلی نیز شناخته می شوند. همانطور که از نام این کاشف پیدا است، تشکیل شده از یک کابل دو رشته ای می باشد. حساس بودن این کابل به حرارت  سبب می شود در هنگام عبور کردن دما از میزانی که از قبل مشخص شده است، اتصالی بین دو رشته کابل برقرار گردد و اینگونه کنترل پنل مرکزی از احتمال خطر مطلع شود. کاربرد این قبیل کابل های حرارتی به منظور استفاده در رک ها و داکت ها می باشد.

– کاشف های گازی:

طراحی دتکتورهای گازی به منظور تشخیص گازهای خطرناکی که ممکن است در محیط موجود باشد، انجام شده است. عملکرد این دتکتورها به این صورت است که در صورت افزایش میزان گازهای خطرناک در هوا به بیش از اندازه از پیش تعیین شده برسد، هشدار دهنده نشت گاز فعال شده و به کنترل پنل مرکزی سیگنال می فرستند. در واقع این نوع آشکارساز امروزه با استفاده از حسگرهای الکتروشیمیایی انتشار گاز در فضا را تشخیص می کند. اما در گذشته با استفاده از نوعی فلز گداخته این امر صورت می گرفت.

– کاشف های شعله:

در این نوع دتکتور های دارای حسگر های ماورا بنفش و یا مادون قرمز تعبیه شده است. این حسگرها اشعه ای که از شعله آتش ساطع می شود را تشخیص می دهد. استفاده نمودن از این نوع آشکارساز در مکان ها و فضاهایی که مقادیر زیادی مواد قابل اشتعال وجود دارد، همچون کارخانه های رنگ سازی و سایر مواد شیمیایی اشتعال پذیر، کارایی فراوانی دارد.

– کاشف های ترکیبی:

دتکتور یا آشکارساز ترکیبی به نوعی از دتکتورهای اعلام حریق اطلاق می شود که دو فاکتور شناسایی حریق را به صورت همزمان شناسایی می کنند. برای مثال هم حرارت را تشخیص می دهد هم عامل دود را شناسایی می نماید و در محیط هایی استفاده می شود که نیاز به آشکارسازی این دو عامل است.

رایج ترین دتکتورهای اعلام حریق که امروزه به دلیل دقیق تر بودن و حساسیت بیشتر و ایجاد آلارم های کاذب کمتر، امروزه بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند دتکتورهای دودی نقطه ای و دتکتورهای حرارتی می باشند.

انتخاب مناسب ترین سیستم اعلام حریق

تهیه و در نظر گرفتن سیستم اعلام حریق از مهم ترین امور جهت بالا بردن سطح ایمنی منازل و سایر اماکن صنعتی و تجاری می باشد. چرا که در هنگام بروز آتش سوزی، مهم ترین عامل آگاه شدن افراد در کمترین زمان ممکن جهت فرار و اقدام به موقع برای مهار آتش می باشد. دلیل خرید این سیستم ها نه فقط به منظور رعایت نمودن الزامات قانونی، بلکه به جهت صرفه جویی نمودن در وقت و انرژی و جلوگیری از سایر هزینه ها بسیار لازم و ضروری می باشد.

اولین گام جهت حفاظت از جان و مال انسان ها از پیامد های آتش سوزی، راه اندازی سیستم و تجهیزات اعلام حریق با سطح کیفی بالا خواهد بود. بعد از نصب نمودن اصولی سیستم، حفاظت از آن بسیار دارای اهمیت می باشد تا همیشه اطمینان داشته باشد که از لحاظ کارایی در بهترین حالت ممکن قرار دارد.

در این بخش قصد داریم اطلاعات لازم برای تهیه مناسب ترین سیستم اعلام حریق را در اختیار شما قرار دهیم پس همچنان ما را همراهی بفرمایید. همانطور که پیشتر ذکر شد گفته شد بسته به عملکرد اجزای سیستم، چندین دسته بندی برای این قبیل تجهیزات وجود دارد. سیستم های اعلام حریق از نوع یک مرحله ای فعال شدن یک سنسور را به همه ساکنین و سایر افراد حاضر در ساختمان هشدار می دهند.

عملکرد سیستم های اعلام حریق از نوع دو مرحله ای به این صورت است که تنها به افراد خاصی هشدار می دهد که مجاز هستند پیش از مرحله دوم اقدامات لازم و مناسب را انجام دهند. این نوع سیستم جهت جلوگیری از ایجاد شدن رعب و وحشت در اماکن عمومی و مجموعه های بزرگ همچون بیمارستان ها و مراکز درمانی طراحی شده است و استفاده می شود.

شناسایی نیازها:

جهت تعیین نمودن مناسب ترین نوع تجهیزات و سیستم اعلام حریق ، ابتدا باید نیاز های خاص خود را شناسایی نمایید. می بایست به این توجه کنید که چه تعداد دتکتور یا آشکارساز برای نصب در ساختمان شما نیاز خواهد بود. از مهمترین عوامل برای انتخاب این قبیل تجهیزات، هماهنگ بودن آن با سایر سیستم های امنیتی فعال در ساختمان شما می باشد.

نکته بعدی تهیه نمودن تجهیزات با کیفیت و استاندارد و متناسب با بودجه ای است که در اختیار دارید. همچنین نصب صحیح و اصولی تجهیزات و هماهنگ نمودن آن با تجهیزات و سیستم امنیت و نظارت قبلی موجود در ساختمان بسیار مهم می باشد و یک کار تخصصی محسوب می شود و باید از کارشناسان مربوطه در این زمینه مشورت گرفت.

مشخصات فنی و ظاهری ساختمان:

برای انتخاب تجهیزات مختلف اعلام حریق و همچنین اطفا حریق می بایست به مشخصات فنی و ظاهری ساختمان از جمله تعداد طبقات، نوع مصالح، کاربری ساختمان، جمعیت ساکن در ساختمان و غیره بسیار توجه نمود. هرگز نباید کیفیت را در مقابل قیمت نادیده گرفت. زیرا ممکن است نتایج جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. سیستم های اعلام حریقی که دارای تجهیزات اضافی می باشند مانند باتری پشتیبان، زنگ صوتی و غیره قطعا عملکرد کل سیستم را بهبود خواهند بخشید.

متراژ هر واحد و تعداد ساکنین:

در ساختمان ها و مجتمع های مسکونی، سیستم ها و تجهیزات اعلام حریق خانگی بکار برده می شود.  نوع تجهیزات خانگی با در نظر گرفتن متراژ هر واحد و تعداد ساکنین آن مشخص خواهد شد. برای ساختمان ها و منازل کوچک استفاده از سیستم های خانگی متعارف پیشنهاد می شود و در مجتمع ها و ساختمان های بزرگتر  سیستم های خانگی از نوع آدرس پذیر گزینه مناسب تری جهت استفاده خواهد بود.

اجرای سیستم اعلام حریق

طراحی و اجرای سیستم ‌های اعلام حریق می بایست بر مبنای استاندارد های جهانی صورت پذیرد. در مورد هر کدام از تجهیزات اعلام حریق، مشخصات فنی و نحوه‌ی راه اندازی و نصب آن توسط شرکت و کمپانی تولید کننده آن محصول، هنگام عرضه در بازار در دفترچه راهنمای محصول مورد نظر ارائه می گردد. متخصصان و کارشناسان بر مبنای همین اطلاعات سیستم ‌ها را راه اندازی و نصب می نمایند.

یک سیستم اعلام حریق می بایست دست کم یکی از استانداردهای جهانی و بین المللی را که از جمله آن ها می توان به استاندارد NFPA آمریکا، استاندارد EN54 اروپا، استاندارد BS58 انگلستان و یا استاندارد UL & FM آمریکا اشاره نمود را داشته باشد.

استاندارد آمریکایی NFPA:

از جمله به روزترین استاندارد ها در طراحی سیستم های اعلام حریق محسوب می شود. که هر سه سال یک بار به روز رسانی می شود. این استاندارد مواردی همچون کاربرد ها، بازرسی و عملکرد، جانمایی و نصب، تست و تعمیر و نگهداری سیستم ها، ایستگاه های ناظر بر سیستم آلارم و تجهیزات هشدار حریق و سیستم های ارتباطی اضطراری را پوشش می دهد.

استاندارد انگلیسی BS58:

یکی دیگر از استاندارد ها در خصوص طراحی و اجرا انواع سیستم اعلام حریق می باشد که در سال میلادی ۲۰۱۷ آخرین نسخۀ آن منتشر شده است. از عواملی که باعث شده است بیشتر پیمانکاران از این استاندارد در پروژه های خود استفاده نمایند، سادگی بکار گرفتن این استاندارد می باشد. لازم به ذکر است که سازمان ملی استاندارد ایران نسخه سال ۲۰۱۳ این استاندارد را با عنوان استاندارد ملی اعلام حریق به فارسی ترجمه نموده و تدوین کرده است.

سیم کشی سیستم های اعلام حریق

به منظور سیم‌کشی سیستم ‌های اعلام حریق دو روش کلی وجود دارد. این دو روش عبارتند از روش حلقه ‌ای یا لوپ و روش دوم نیز به اسم روش ستاره ‌ای شناخته می شود.در سالیان گذشته که سیستم ‌های آدرس ‌پذیر در کار نبودند، معمولا سیم کشی های تجهیزات اعلام حریق با استفاده از روش حلقه یا لوپ نصب می شدند. حسگرها و دتکتورها و شستی ها در این روش بر یک حلقه قرار می گرفتند. این لوپ به مکان های مختلف در ساختمان می رسید و از آشکارسازی به آشکارساز دیگر می رفت.

تصمیم گیری ها در رابطه با نصب و سیم کشی تجهیزات اعلام حریق بعد ها بر آن شد که هر گروه از دستگاه ها که مربوط به مکان های خاصی در کل ساختمان هستند، اعم از دتکتور و شستی و غیره، هر یک به وسیله رشته سیم مختص به خود و مجزا به سیستم کنترل مرکزی اتصال یابند. به این منظور که محل دقیقی که آتش سوزی در آن رخ داده است قابل شناسایی باشد.

نکته:

با پیشرفت فناوری و صنعت در زمینه سیستم اعلام حریق ، طریقه سیم کشی مجدد به روش حلقه‌ و یا لوپ بازگشتند. به این شکل که جریان از منبع تغذیه به واسطه دو رشته سیم و جریان اطلاعات و سیگنال های اعلام حریق توسط دو رشته سیم دیگر به کنترل پنل مرکزی برسد. به هر کدام از آشکارسازهای حریق و شستی ها یک کد اختصاصی نسبت داده شده است و سیستم بدون نیاز به سیم کشی مجزا برای هر کدام از دستگاه ها محل قرار گرفتن و تعبیه شدن آن را از روی آن کد شناسایی می نماید.

در سیستم های امروزی ارسال اطلاعات و کدها میان دستگاه ها و کنترل پنل مرکزی چندین بار در ثانیه صورت می گیرد. دتکتورها حتی نیاز خود به تعمیر و یا سرویس را به کنترل پنل اعلام می کنند.

کلام آخر

سالانه چیزی در حدود میلیاردها تومان به منظور تهیه و راه اندازی انواع سیستم اعلام حریق پروژه های مختلف صنعتی، تجاری و مسکونی در کل کشور هزینه می شود. اما سوال اینجاست که چه درصدی از این تجهیزات به درستی عمل خواهند کرد.

معمولا بیشتر این قبیل سیستم ها و تجهیزات صرفا به دلیل الزامات قانونی در مکان ها و ساختمان های مختلف تهیه و نصب می گردند و این سیستم های اعلام حریق بعد از گذشت یکی دو ماه یا حداکثر سه ماه از راه اندازی و نصبشان به وسیله مالکین ساختمان ها و صاحبان مشاغل و صنایع به دلیل عدم کارایی مطلوب، خاموش می شوند و برای همیشه بدون استفاده می مانند.

سرویس و چک نمودن همیشگی:

کلیه اصول نصب راه اندازی و حتی تعمیر و نگهداری در انواع سیستم اعلام حریق باید به صورت کامل و مطلوب رعایت شود. تا تجهیزات بتوانند به صورت دائم فعال بمانند و بدون کوچکترین خطا عمل نمایند. دائما فعال و بدون خطا باقی بمانند. سرویس و چک نمودن همیشگی به عنوان یکی از الزامات مهم در مورد عملکرد بهینه تجهیزات اعلام حریق مطرح می باشد.

آگاهی از خطر:

انواع  این سیستم ها برای هنگامی در نظر گرفته شده اند که برای مثال اگر در طول سال های مختلف در هر لحظه یک آتش سوزی حقیقی اتفاق بیفتد، با استفاده از آن بتوان ساکنین و کارکنان و سایر افراد حاضر در محل مورد نظر را نسبت به خطر آگاه نمود و فرصت فرار و اقدام به موقع را در اختیار آن ها قرار داده شود.

این در حالی است که امکان دارد در طول ده سال و یا حتی بیشتر آتش سوزی در محدوده تحت پوشش تجهیزات اتفاق نیفتد، اما اگر حریقی رخ دهد و سیستم اعلام حریق نصب شده در محل تشخیص ندهد و هشدارهای لازم را صادر نکند، عملا تمام هزینه های انجام شده در طول سال ها برای آن سیستم هدر رفته است.

کتاب سیستم اعلام حریق